Een beetje beroepsopleiding past goed op zijn studenten, ook als ze gaan stagelopen. Want ook op hun leerplek draag je verantwoordelijkheid voor je studenten, te vaak gebeurt het dat mbo’ers en hbo’ers ingezet worden als goedkope arbeidskracht. Met de krapte op de arbeidsmarkt worden stagiairs al snel misbruikt. Maar een klein onderzoekje leerde mij dat de grootste stagemisbruiker het onderwijs zelf wel eens zou kunnen zijn.
Stagevergoedingen zijn altijd een heikel punt. Ik kan me nog een beroepsleiding herinneren, waar ik werkte als docent, waar het principe ‘don’t ask, don’t tell’ werd gehanteerd: we willen het niet weten of je een stagevergoeding krijgt, want dan worden bepaalde bedrijven veel populairder dan de andere. En tenslotte loop je stage om een vak te leren, niet om een goed salaris te ontvangen.
Maar toch: uit mijn eigen omgeving weet ik dat veel stagiairs een vergoeding krijgen. Landelijk gezien gaat het om grofweg de helft van de studenten op hbo-niveau. En ik weet dat het niet de hoofdprijs is wat de studenten ontvangen, maar vaak scheelt het een bijbaantje: je kunt je baan als onderbetaalde maaltijdbezorger al dan niet tijdelijk opzeggen om je volledig te concentreren op je stage en eventueel nog studie. Vijftig procent van de studenten, dus.
Is dat al een tegenvallend aantal, wellicht, de schrik slaat je om het hart als je ziet wat we met onze eigen collega’s in opleiding doen: 85% van de onderwijsstagiairs krijgt geen vergoeding. Het is het hoogste percentage van alle sectoren, gevolgd door, je raadt het wellicht al, de gezondheidszorg. 85%. Waarom zou je in hemelsnaam nog een lerarenopleiding gaan doen?
In mijn eigen werk als schoolopleider begeleid ik lio’s, leraren in opleiding. Zij zitten in het laatste jaar van hun lerarenopleiding voltijd, werken onder contract en staan ‘zelfstandig’ op het rooster… en voor de klas natuurlijk. Daarvoor ontvangen zij een vergoeding. Het is niet de hoofdprijs, dat hoeft niet en dat vragen ze ook niet: ze zijn in opleiding, hebben 6-8 lesuren en hebben een eigen werkplekbegeleider, die daar urenvergoeding voor krijgt. Een enkele keer gebeurt het dat er voor een lio’er meer uren beschikbaar komen en dat meer inzet gewenst is: boven hun lio-contract krijgen ze dan een ‘normaal’ contract dat zodanig verschil kan maken dat ze een baantje bij de Aldi kunnen opzeggen. Ik denk dat we dat best goed geregeld hebben, en ik probeer daar ook bovenop te zitten. Vertrouw je een lio’er meer uren toe omdat het nodig is? Prima, breid dan wel het contract uit.
‘Ik kreeg als bedankje een rekening voor de koffie’
Eerder zong ik al de lof over mijn derdejaars stagiaire. ‘Laat haar maar eens een paar keer alleen voor de klas, dan kan ze echt een band met leerlingen opbouwen en meer verantwoordelijkheden nemen’, zei haar begeleider van de lerarenopleiding. Daar was ik het wel mee eens, en dus staat mijn stagiaire regelmatig alleen voor de klas. Let wel: ik blijf eindverantwoordelijk, blijf monitoren en evalueren. Maar daar heb ik nu wat meer uren voor omdat ik niet de hele tijd tussen mijn eigen studenten in de schoolbankjes hoef te zitten. Een aangezien ook begeleiding van derdejaars stagiairs (nog) liefdewerk oud papier is, vind ik dat een prima situatie. Maar toch. Mijn stagiaire voert dus onder mijn verantwoordelijkheid -die echt niet zo knelt- zelfstandig haar werk uit. Ze geeft les, neemt toetsen af, bereidt lessen voor (iets wat echt veel tijd kost in het begin, zoals iedereen weet) en heeft ook nog te maken met klassenmanagement. Ze ontvangt daar 0 euro voor. ‘Ze moet het nog leren’, hoor ik mensen zeggen. Natuurlijk. Ik vraag ook niet de volle mep voor iemand zonder lesbevoegdheid (dat doen we in Nederland niet, toch? Mensen zonder bevoegdheid en begeleiding voor de klas?), maar een vergoeding, verankerd in landelijke richtlijnen, lijkt me toch het minste.
Ik vroeg mij hardop af, op twitter, of we stagiairs in het onderwijs niet eens een normale vergoeding moeten gaan geven. En wat blijkt? Of een stagiair in het onderwijs (zelfs een lio!) een beetje vergoeding krijgt, is afhankelijk van de goodwill van de scholen. Een bloemlezing:
- Geen van mijn universitaire masterstudenten VO (1 jarig) krijgt ooit betaald in de stagevariant. Ook niet in de eerstegraadsmodule als ze nagenoeg zelfstandig 1-3 klassen lesgeven voor een half jaar.
- Ik heb mijn baan opgezegd om een lio te doen. Ik kreeg 500 euro per maand voor drie volle dagen werk exclusief vergaderingen en voorbereiding, 300 euro minder dan mijn baan als onderwijsassistent.
- Ik kreeg als bedankje voor een jaar stage een rekening voor de koffie. (Echt. Sommige scholen zou je permanent bezoek van de inspectie toewensen. En hun directie jeuk en te korte armen, CB).
- Dit jaar op stage al 2 dagen in de projectweek geholpen door alleen een groep leerlingen te begeleiden. Elke toetsweek doe ik 1x surveillance voor lln met extra tijd. Daarnaast help ik mijn WPB in de les. Daarvoor heb ik gister een cadeaubon van €20 ontvangen…
- Ken een lio die drie klassen zelfstandig lesgeeft. Krijgt vanaf januari nog een klas erbij en heeft daarvoor een aanstelling gekregen van (volgens mij) 0,06 fte. (Zie #3)
- Ik kreeg tijdens LIO-stage geen vergoeding. Daardoor verplicht om baan te behouden en veel in de avonden en weekenden te doen.
- Ik volg de verkorte educatieve bachelor en geef volgend semester 52 uur actief. Dit is mijn laatste stage, gelijkgesteld aan een derdejaars stage. Ik krijg de ronde som van 0€ hiervoor.
- Mijn klas gaat dinsdag naar de film.. Voor mij is geen geld, maar ik wil gewoon mee wat boeit mij dat kaartje. Maar het werd me even zo verteld. (zie #3 en #5).
- Mijn man kreeg als LIO’er geen cent. Niet eens een kerstpakket.
Het moet gezegd: ik kreeg ook positieve verhalen te horen. Scholen die hun stagiairs (maar dan toch vooral lio) netjes betaalden. Die vol inzetten op opleiden en begeleiden van nieuwe collega’s. En er waren mensen die zich afvroegen of leren wel betaald moet worden (er zijn overigens genoeg sectoren waar de combi leren én werken betaald wordt). Maar er zijn te veel verhalen, ook van studenten zelf, over het ontbreken van een fatsoenlijke beloning.
Hoe dan ook, het (beroeps)onderwijs, dat zelf zoveel aandacht vraagt voor geschikte stages, staat er wat mij betreft niet zo fraai op. Nogmaals, ik vraag niet het volle pond voor, laten we zeggen, tweede- en derdejaars stagiaires, maar velen van hen staan toch al echt voor de klas, en op sommige scholen (hallo lerarentekort) zijn ze zelfs al onmisbaar. Betaal ze dan ook een redelijke vergoeding. Met alle initiatieven die er zijn om zij-instromers richting het onderwijs te lokken, zou je eens kunnen beginnen met het belonen van jonge mensen die uit overtuiging voor het onderwijs kiezen. Ook in hun tweede en derde jaar.